۸ دسامبر ۲۰۲۵- افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ اغلب با شیوع بالاتری از پوسیدگی دندان مواجه هستند، اما مکانیسم های زیربنایی آن هنوز به طور کامل روشن نشده است. شواهد اخیر نشان می دهد که هایپرگلایسمی (افزایش قند خون) می تواند منجر به حضور بیش از حد قندها نه تنها در ادرار بلکه در بزاق شود، اما نقش آن در ایجاد یا پاتوژنز پوسیدگی دندان همچنان ناشناخته باقی مانده بود.
پژوهشگران اکنون نشان دادند که این پدیده مستقیماً تحت تأثیر مهاجرت قند خون به بزاق رخ می دهد و جمعیت های باکتریایی دهان را تغییر می دهد تا زمینه ی ایجاد پوسیدگی فراهم شود. در مطالعه ای که اخیراً در مجله ی Microbiome منتشر شد، محققان دانشگاه اوساکا نشان دادند که مهاجرت قند خون به بزاق، ناشی از هایپرگلایسمی، تغییراتی در میکروبیوم دهانی ایجاد می کند که رشد باکتری های مرتبط با پوسیدگی را تقویت می نماید. این مهاجرت در افراد دارای پوسیدگی دندان و پلاک بیشتر افزایش یافته بود، اما با بهبود کنترل قند خون کاهش پیدا کرد.
دکتر ماسائه کوبونیووا، نویسنده ارشد این مطالعه، گفت:«ما روشی نوین طراحی کردیم که امکان تحلیل متابولیت های موجود در بزاق غده ای را فراهم می کند؛ بزاقی که مستقیماً از غدد بزاقی ترشح می شود و هنوز با باکتری های دهان مخلوط نشده است. این روش ترکیب اصلی متابولیت ها را پیش از تغییر توسط میکروبیوم دهانی حفظ می کند و به ما اجازه می دهد ابتدا تفاوت میان متابولیت های خون و بزاق را بررسی کنیم و سپس تغییرات آن ها را پس از تماس با میکروبیوم دهانی دنبال کنیم».
تیم تحقیقاتی پروفایل متابولیت های بزاق غده ای را که وضعیت متابولیک فرد را بدون حضور باکتری ها نشان می دهد، با نمونه های بزاق کامل و پلاسما از افراد مبتلا و غیرمبتلا به دیابت نوع ۲ مقایسه کرد. مشخص شد که مهاجرت فروکتوز و گلوکز از خون به بزاق توسط هایپرگلایسمی تحریک می شود. با استفاده از توالی یابی میکروبی، آن ها توانستند اثر این مهاجرت بر میکروبیوم دهانی را مشاهده کنند.
دکتر آکیتو ساناکانا، نویسنده اصلی این مقاله، گفت :«افزایش این متابولیت ها در بزاق تغییراتی در میکروبیوم دهانی ایجاد کرد که جمعیت باکتری های پوسیدگی زا مانند Streptococcus mutans را افزایش داد و جمعیت گونه های مرتبط با سلامت مانند Streptococcus sanguinis را کاهش داد. این تغییر، متابولیسم بیوفیلم دهانی را به سمت گلیکولیز و تجزیه کربوهیدرات سوق داد».
این تغییر جمعیت میکروبی تولید اسید را افزایش می دهد، مینای دندان را فرسایش می دهد و ارتباطی قوی میان دیابت و پوسیدگی دندان برقرار می کند. نکته ی مهم این است که محققان دریافتند که کنترل بهتر قند خون، انتقال قندها از پلاسما به بزاق را به ویژه فروکتوز کاهش می دهد، عدم تعادل میکروبیوم را معکوس می کند و خطر پوسیدگی دندان را کاهش می دهد. در یک آزمایش بیوفیلم در یک محیط کشت همزمان S. mutans و S. sanguinis مشخص شد که نسبت S. mutans در محیط غنی از فروکتوز به طور چشمگیری افزایش می یابد، که نشان می دهد ترکیب گلوکز و فروکتوز در شرایط کشت هر دو گونه با هم، به نفع S. mutans است.
این یافته ها نقش مهاجرت قند خون به بزاق را در پاتوژنز پوسیدگی دندان و تشکیل پلاک در بیماران دیابت نوع ۲آشکار می سازد. همچنین نشان می دهد که کنترل قند خون می تواند راهبردی مؤثر برای کاهش خطر نه تنها بیماری های لثه (بهعنوان یک عارضه شناخته شده ی دهانی)، بلکه پوسیدگی دندان نیز باشد و در نهایت به بهبود سلامت دهان و کیفیت زندگی بیماران کمک کند.
منبع:
https://www.news-medical.net/news/20251208/Blood-sugar-migration-to-saliva-fuels-cavity-development-in-type-2-diabetes-patients.aspx